Sinterklaas ชายชราในชุดคลุมสีแดง และนายตัวดำถือไม้กวาด

(อ้างอิงจาก – http://thaistudents.nl/tsan_newsletter/idea_written/sinterklaas)

เดือนธันวาคมถือเป็นเดือนเทศกาลเฉลิมฉลองของชาวตะวันตก โดยเฉพาะชาวดัตช์ที่มีงานฉลอง Sinterklaas ตั้งแต่วันที่ 5 ธันวาคม เพื่อนๆ TSAN ที่ยังไม่คุ้นเคยกับวัฒนธรรมของประเทศต่ำกว่าน้ำทะเลสักเท่าไหร่ วัน Sinterklaas  (ซินเตอร์กลาส) นี้ถือว่าเป็นวันที่เพื่อนๆจะได้เรียนรู้วัฒนธรรมดัตช์ได้เป็นอย่างดีเลยค่ะ ผู้เขียนจำได้ว่าวัน Sinterklaas ทำให้ผู้เขียนสับสนวันเทศกาลในประเทศตะวันตกอยู่ไม่น้อย เพราะตอนที่มาเรียนที่ประเทศเนเธอร์แลนด์ใหม่ๆนั้นก็พอจะทราบว่าประเทศตะวันตกเค้ามี Christmas แล้วก็มี Santa Claus เป็นคุณลุงหนวดขาว อ้วนๆ ขี่กวางเรนเดียร์แจกของขวัญให้กับเด็กๆ แล้วตาลุง Sinterklaas หนวดขาว สูงยาวหุ่นดี แถมขี่ม้าขาวอีกนี่เป็นใคร เอ๊ะ! ชุดก็แดงเหมือนกัน แกเป็นญาติกันหรือปล่าว เอาเป็นว่ากว่าผู้เขียนจะลำดับนับญาติคุณลุงทั้งสองให้ถูกต้องนี่ก็ใช้เวลาพอสมควร เพื่อไม่ให้เป็นการเสียเวลา ผู้เขียนเล่าให้เพื่อนๆฟังดีกว่าว่าทั้งสองเกี่ยวข้องกันยังไง แล้วเค้าฉลองกันทำไม เผื่อว่าเพื่อนๆจะได้กิจกรรมเพิ่มแก้เหงาในเดือนธันวาคมนี้ค่ะ

Sinterklaas เป็นวันเฉลิมฉลองวันครบรอบวันเสียชีวิตของ Saint Nicholas ซึ่งเคยมีชีวิตอยู่จริง
ประมาณ ค.ศ. 300 เป็นบิชอปในเมือง Myra (ปัจจุบันเป็นอยู่ในประเทศตุรกี) โดยนี้มีตำนานว่าท่าน Nicholas เป็นนักบุญคุ้มครองเด็กๆ รวมทั้งเจ้าสาว การเดินเรือ และยังเป็นนักบุญประจำเมืองอัมสเตอร์ดัมอีกด้วย เรื่องที่เกี่ยวกับเด็กๆนั้นมีอยู่ว่า นักบุญ Nicholas ชุบชีวิตเด็ก 3 คนที่ถูกคนฆ่าสัตว์ฆ่าชำแหละเอาเนื้อไปขายที่ตลาด นักบุญท่านนี้ก็เลยเป็นผู้คุ้มครองเด็กๆไป ส่วนตำนานเกี่ยวกับเจ้าสาวนั้นก็มีอยู่ว่านักบุญท่านนี้เคยแอบเอาเหรียญทองไปโยนให้กับเด็กสาว 3 คนที่อาจจะไม่ได้แต่งงานเพราะว่าครอบครัวฐานะยากจน จนพ่อมีความคิดจะเอาลูกสาวทั้งสาวคนไปขาย พอมีเหรียญทองแล้วสาวน้อยทั้งสามคนก็มีทุนรอนไปแต่งงานกับหนุ่มที่ตนเองหมายปอง เป็นเหตุให้ซุปเปอร์มาเก็ตที่เนเธอร์แลนด์บางร้านขายช็อกโกแลตหุ้มฟอล์ยสีทอง มีรูปนักบุญท่านนี้ประทับ ส่วนเรื่องที่ท่านเป็นผู้คุ้มครองทางทะเลนั้นก็เพราะว่า เมื่อตอนที่ท่านกลับจากการเดินทางไปแสวงบุญทางเรือนั้น ได้เกิดพายุลูกใหญ่กลางทะเล ลูกเรือคนอื่นๆตระหนกตกใจ คิดว่าพายุต้องพัดเรือล่มแน่ๆ แต่ท่าน Nicholas นั้นได้สวดภาวนาถึงพระเจ้าให้เรือรอดพ้นพายุไปได้ แล้วในทันใดพายุก็สงบลง เมืองที่มีท่าเรือทั้งหลาย รวมทั้งอัมสเตอร์ดัมจึงนับถือท่านเป็นนักบุญประจำเมืองด้วยประการนี้

วัน Sinterklaas ที่จัดขึ้นในเนเธอร์แลนด์ทุกวันที่ 5 ธันวาคมของทุกปี นั้นก็มีจุดประสงค์เพื่อระลึกถึงความดี และความมีจิตใจเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่กับมนุษย์ (โดยเฉพาะกับเด็กๆ) ของนักบุญท่านนี้ที่เสียชีวิตไปเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม โดยปกติชาวเบลเยียมจะฉลองตรงกับวันที่ 6 ธันวาคม แต่ชาวดัตช์ถือว่าต้องให้ของขวัญกันคืนก่อนวันจริงหนึ่งวัน วัน Sinterklaas จึงกลายเป็นวันที่ 5 ธันวาคมไปโดยปริยาย ตำนาน Saint Nicholas ที่เล่ากันผ่านปากต่อปากมาหลายร้อยปีนั้นก็อาจจะมีส่วนที่ถูกเสริมเติมแต่งไปบ้าง เวอร์ชั่นของชาวดัตช์ในปัจจุบันได้รับอิทธิพลมาจากหนังสือเรื่อง Sint Nicolaas en zijn knecht (Saint Nicholas and his servant) แต่งโดยคุณครู Jan Schenkman ในปี 1850 เล่าว่า ช่วงกลางเดือนพฤศจิกายน Sinterklaas จะนั่งเรือจักรไอน้ำจากประเทศสเปน พร้อมกับผู้ช่วยคือ Zwarte Piet (สวาร์ตเตอะ ปีตหรือนายปี๊ตดำ)ในมือถือไม้กวาด ท่าน Sinterklaas มีม้าขาวคู่ใจชื่อ Americo (บางทีก็เป็นสีหมอก) ที่จะช่วยพาท่านไปแจกของขวัญให้กับเด็กๆ โดยมีนายปี๊ตดำคอยปีนเข้าไปในปล่องควันเอาของขวัญและขนมไปให้เด็กดี (ซึ่งเวอร์ชั่นที่เยอรมนีหรือออสเตรียนั้นนายปี๊ตดำนั้นน่ากลัวเป็นตัวปีศาจที่จับเด็กซนใส่ถุงไปด้วย) เด็กๆชาวดัตช์ในวัน Sinterklaas จะถือปฎิบัติกันว่า ก่อนเข้านอนต้องเอาแครอตไปวางในรองเท้า พอรุ่งเช้าก็จะเจอของขวัญหรือขนมแทนที่ บางที่ก็มีการแต่งกลอนพร้อมกับของขวัญ ขนมที่ชาวดัตช์ทานกันในช่วงนี้อาทิเช่น speculaas , kruidnoten , pepernoten ,borstplaat, chocoladeletters,taaipoppen และmasepein ซึ่งขนมเหล่านี้ซื้อได้ตามซุปเปอร์มาเก็ตทั่วไป แต่เราคนไทยอาจจะไม่คุ้นลิ้นกับขนมใส่เครื่องเทศจัดของชาวดัตช์เลยก็ได้

แล้ว Sinterklaas กับ Santa Clause นั้นเกี่ยวโยงกันยังไง?

เรื่องราวก็มีอยู่ว่าชาวดัตช์สมัยที่ไปบุกเบิกอเมริกาเมื่อหลายร้อยปีที่แล้วได้นำวัฒนธรรมประเพณีเฉลิมฉลองของตัวเองไปด้วย หนึ่งในนั้นก็คือการเฉลิมฉลองให้กับ Saint Nicholas ในประเทศใหม่ที่มีผู้คนจากหลากที่ Sinterklaas ก็ถูกเล่าขานต่อไปอีกเวอร์ชั่น เป็นเรื่องราวคุณลุงหนวดขาว พุงพลุ้ย บ้านอยู่ขั้วโลกเหนือ ขี่กวางเรนเดียร์แจกของขวัญให้กับเด็กๆ ที่มีส่วนไปคล้ายกับเรื่องราวของเทพ Odin ขี่ม้าแปดขาเหาะได้ของเผ่าเยอรมันได้อีกแน่ะ!

วัน Sinterklaas ถึงแม้ไม่เป็นวันหยุดราชการ แต่ก็ไม่ต่างจากวันแห่งความสุขอีกวันนึง เมื่อครั้งที่ผู้เขียนเป็นนักศึกษาปีหนึ่งอยู่นั้น จำได้ว่าอาจารย์ที่กำลังอธิบายเนื้อหาวิชาอย่างเพลิดเพลินอยู่นั้นได้ถูกรบกวนโดยนักศึกษากลุ่มหนึ่ง ที่แต่งตัวเป็น Sinterklaas พยายามลักพาตัวอาจารย์ไปจากห้อง และ Zwarte Piet สองสามคนที่โปรย pepernoten ทั่วห้อง สร้างเสียงหัวเราะและความอบอุ่นในชั้นเรียนได้ไม่น้อย ก่อนหน้าวันจริงสักสองสามวันลองถามเพื่อนชาวดัตช์ดูค่ะว่าให้ฉันไปฉลอง Sinterklaas กับเธอได้ไหม ฉันหนาว ฉันเหงา ฉันอยู่ไกลบ้านก็ว่ากันไป การมีกิจกรรมทำเพิ่มหรือได้ไปอยู่ในครอบครัวในวันอย่างนี้แล้วทำให้เราหายคิดถึงบ้านได้ไม่น้อยเลยค่ะ

ภาพจากhttp://www.stnicholascenter.org/

โดยทีมงาน TSAN Newsletter (2010)